Komitet Budowy Krzyża
W celu upamiętnienia pobytu 2. Pułku Saperów Kaniowskich w Puławach żołnierze tej formacji postanowili wznieść pamiątkowo-dziękczynny krzyż na działkach wojskowych przy obecnej ul. Kaniowczyków. Pomysłodawcą tego przedsięwzięcia był były dowódca puławskich Kaniowczyków ppłk w st. sp. Stanisław Magnuszewski, który w 1937 r. stanął na czele Komitetu Budowy Krzyża. Weszli do niego również chor. Władysław Towalski, st. sierż. Jan Stafijowski i sierż. Antoni Dedera.
28 kwietnia 1937 r. komitet zwrócił się do Dyrekcji Okręgowej Lasów Państwowych w Radomiu z prośbą o przydzielenie miejsca pod budowę krzyża. Tego samego dnia wystąpił również do Zarządu Miejskiego w Puławach z prośbą o zatwierdzenie i poparcie projektu krzyża u władz powiatowych i wojewódzkich.
Projekt krzyża opracował w maju 1937 r. kprl. Michał Pędzik, a jego budowę rozpoczęto 11 czerwca 1937 r. Został poświęcony podczas kościelno-patriotycznych uroczystości 11 lipca 1937 r., na których przemówienie okolicznościowe wygłosił kapelan 2. Batalionu Saperów Kaniowskich, ks. Zygmunt Adamczewski. W trakcie uroczystości składano pod krzyżem kwiaty, odbywały się śpiewy mieszkańców, żołnierzy i chóru Szkoły Instruktorek Gospodarstwa Wiejskiego. Za oprawę muzyczną odpowiadała orkiestra 2. Batalionu Saperów Kaniowskich.
Zgoda na budowę, ale z warunkami
Ciekawostką jest także to, że ppłk w st. sp. Stanisław Magnuszewski wsypał w fundament krzyża ziemię z grobu swojego ojca Jarosława Magnuszewskiego (1837-1911) powstańca styczniowego i wuja opiekuna ppłk. Stanisława Karłowicza (zm. w 1914 r.), który służył w armii carskiej.
17 sierpnia 1937 r. wpłynęło do puławskiej jednostki pismo ze Starostwa Puławskiego, w którym czytamy, że Rada Budowlana Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie wydała 30 lipca 1937 r. zezwolenie na budowę krzyża, ale pod pewnymi warunkami. Dotyczyły one m.in. kształtu słupków, które miały być prostokątne, ich wielkości; głębokości wykopania fundamentu krzyża, wysokości samej konstrukcji drewnianej, usunięcia kul z końca jego ramion oraz miejsca umocowania odznaki pamiątkowej.
Jak widać na unikalnym zdjęciu z poświęcenia krzyża część tych elementów wygląda zupełnie inaczej. Dlaczego więc domagano się ich zmian? Trudno obecnie odpowiedzieć na to pytanie. W projekcie z maja 1937 r. widać również, że na stopniach cokołu widniał napis "Pójdźcie do Mnie wszyscy, którzy pracujecie i obciążeni jesteście, a Ja was uspokoję". Ten napis nie zachował się do naszych czasów, o ile został wykonany w 1937 r.
Krzyż ten przetrwał do naszych czasów, a z uszkodzonej w 2013 r. poprzecznej belki wykonano pamiątkowe krzyże. Jeden z nich został poświęcony podczas obchodów święta 2. Pułku Saperów Kaniowskich 11 maja 2014 r. i przekazany jako wotum do kaplicy pamięci w dawnym kościele tej formacji (obecnie Matki Bożej Różańcowej).
Fotografie udostępnił na potrzeby naukowo-edukacyjne Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta pan Stanisław Konopka.
