Odpowiedzialność przewoźnika za szkody w przesyłce – podstawowe zasady prawne

Przewóz krajowy - zasady ustalania odszkodowania według ustawy Prawo przewozowe

W przypadku przewozów krajowych odpowiedzialność przewoźnika za szkodę w przesyłce regulowana jest w art. 80 ustawy – Prawo przewozowe. Przepis ten wskazuje, że przewoźnik odpowiada za utratę przesyłki, jej ubytek lub uszkodzenie od momentu jej przyjęcia aż do wydania odbiorcy. Podstawą do wyliczenia należnego odszkodowania jest wartość przesyłki. Może być ona ustalana według kilku kolejnych kryteriów:

• w pierwszej kolejności na podstawie faktury sprzedaży lub rachunku,
• w dalszej – według cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki,
• a ostatecznie – na podstawie wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie nadania.

Jeśli żadna z tych metod nie może zostać zastosowana, wartość przesyłki może zostać ustalona przez rzeczoznawcę. Przewoźnik jest także zobowiązany do zwrotu kosztów przewozu oraz innych wydatków związanych z transportem, jeżeli doszło do całkowitej utraty przesyłki. W przypadku ubytku lub uszkodzenia przesyłki zwrot następuje proporcjonalnie do utraconej wartości.

Warto zaznaczyć, że ustawa ogranicza wysokość odszkodowania za uszkodzenie przesyłki. Nie może ono przekraczać kwoty należnej w razie całkowitej jej utraty. Ponadto, odpowiedzialność przewoźnika może rozciągać się także na szkody wynikające z niewłaściwego wykonania innych obowiązków umownych, np. nieprawidłowego zastosowania się do zmienionych poleceń dotyczących transportu.

W przypadku wątpliwości co do zasad odpowiedzialności przewoźnika lub chęci dochodzenia roszczeń z tytułu uszkodzenia bądź utraty towaru warto skonsultować się z profesjonalnym pełnomocnikiem. Specjaliści z kancelarii BE LAW. Radcy Prawni Bydgoszcz mają doświadczenie w sprawach transportowych i mogą pomóc w ocenie szans na uzyskanie odszkodowania, również w oparciu o Konwencję CMR.

Sytuacje wyłączające ograniczenie odpowiedzialności – umyślność i rażące niedbalstwo

W pewnych okolicznościach ograniczenia w ustalaniu wysokości odszkodowania nie obowiązują. Dotyczy to sytuacji, gdy szkoda powstała na skutek działania umyślnego lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. W takim przypadku stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi naprawienie szkody obejmuje zarówno rzeczywistą stratę, jak i utracone korzyści (art. 361 § 2 k.c.). Przewoźnik może wówczas odpowiadać w pełnym zakresie, niezależnie od ustawowych limitów.

Przesłanka rażącego niedbalstwa, choć nie zdefiniowana ustawowo, bywa utożsamiana z zachowaniem skrajnie nieostrożnym, które świadczy o całkowitym lekceważeniu podstawowych obowiązków zawodowych. W orzecznictwie przyjmuje się, że dla uznania winy rażącej wystarczające jest, by przewoźnik wykazał całkowity brak należytej staranności. W takich przypadkach ciężar dowodu spoczywa na stronie uprawnionej, która musi wykazać, że przewoźnik działał w sposób świadomie lekceważący obowiązki lub celowo spowodował szkodę. Odszkodowanie może wówczas przekroczyć wysokości przewidziane w ustawie. Obejmuje ono wartość przesyłki, ale również ewentualne szkody pośrednie.

Odpowiedzialność przewoźnika w przewozach międzynarodowych – zasady Konwencji CMR

W przypadku przewozów międzynarodowych zastosowanie znajduje Konwencja CMR. Zgodnie z jej postanowieniami, przewoźnik odpowiada za całkowitą lub częściową utratę przesyłki oraz za jej uszkodzenie, jeśli szkoda miała miejsce między momentem przyjęcia towaru a jego wydaniem. Podstawą do ustalenia odszkodowania jest wartość towaru w miejscu i czasie jego przyjęcia do przewozu.

Konwencja wskazuje hierarchię kryteriów: najpierw bierze się pod uwagę cenę giełdową, następnie aktualną cenę rynkową, a w razie ich braku wartość rzeczy tego samego rodzaju i jakości.

CMR wprowadza jednak ograniczenie: maksymalna wysokość odszkodowania wynosi 8,33 jednostki rozrachunkowej (SDR) za każdy kilogram brakującej wagi brutto przesyłki. Do tej kwoty doliczyć można także opłaty przewozowe, cła oraz inne wydatki poniesione w związku z przewozem.

Konwencja CMR wyłącza stosowanie ograniczeń odpowiedzialności w przypadku złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Odpowiedzialność ta rozciąga się na samego przewoźnika, ale również na jego pracowników oraz osoby, którym powierzono wykonanie przewozu. W takim przypadku odpowiedzialność jest pełna, bez stosowania limitów wynikających z konwencji.

Odpowiedzialność przewoźnika za szkody w przesyłce, regulowana przez ustawę Prawo przewozowe i Konwencję CMR, obejmuje uszkodzenie lub utratę towaru, ale także szkody pośrednie wynikające z nienależytego wykonania umowy. W przypadku rażącego niedbalstwa lub winy umyślnej przewoźnik ponosi pełną odpowiedzialność, bez możliwości powołania się na ustawowe ograniczenia. Dla nadawców i odbiorców oznacza to konieczność precyzyjnego dokumentowania wartości przesyłek, a dla przewoźników obowiązek zachowania szczególnej staranności na każdym etapie transportu.

Jeśli potrzebują Państwo pomocy w dochodzeniu roszczeń od przewoźnika krajowego lub międzynarodowego, zapraszamy do kontaktu:

BE LAW. Radcy Prawni Bydgoszcz

Adres: Jagiellońska 69/1, 85-027 Bydgoszcz

Telefon: +48 792 772 210

E-mail: biuro@belaw.pl