Systematyczne czytanie w 2025. Ty także dołączysz do akcji czytelniczej w nowym roku?

Na czym polegają wyzwania czytelnicze?

Sam rok 2025 przyniósł także rozwój ofert wieloetapowych formuł takich jak „12 książek 2025” i „26 książek 2025”, gdzie uczestnicy zakładają wirtualne półki, śledzą swoje postępy i mają możliwość otrzymania nagród materiałowych.

Narzędzia planowania lektury w postaci rozpisanych zadań miesięcznych są stosowane zarówno na platformach internetowych, jak i w ramach bardziej formalnych projektów. Przykładowo Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 kontynuuje projekty z kartami wyzwań czytelniczych na każdy miesiąc, w tym plakaty i materiały promocyjne przygotowane przez projektantki ilustracji, mające wspierać realizację celów czytelniczych w roku kalendarzowym. Możemy je zobaczyć w niektórych bibliotekach.

Działania podejmowane przez platformy cyfrowe obejmują szeroki zakres tematów i sugestii, które umożliwiają odbiorcom planowanie poszczególnych lektur z wyprzedzeniem i w wyznaczonych kategoriach. Wirtualne listy zadań są często uzupełniane rankingami oraz propozycjami tytułów dopasowanymi do tematu danego miesiąca, co ułatwia uczestnictwo i pozwala na realizację założonych celów czytelniczych.

Co daje to czytelnikom?

Wyzwania czytelnicze zwiększają regularność kontaktu z książką - tak bardzo istotne, gdy patrzymy na ogólnopolski poziom czytelnictwa Polaków. Narzucony rytm jednego zadania miesięcznie sprzyja utrzymaniu ciągłości czytania, co w praktyce przekłada się na wyższy wolumen przeczytanych tytułów w porównaniu z czytaniem niesystematycznym. Dane publikowane przez platformy czytelnicze w bieżących raportach wskazują na większą aktywność użytkowników realizujących roczne harmonogramy lekturowe.

Kolejnym efektem jest poszerzenie spektrum czytanych gatunków. Kryteria narzucane w ramach wyzwań skłaniają do sięgania po literaturę spoza dotychczasowych preferencji, w tym reportaż, literaturę faktu, klasykę lub debiuty współczesnych autorów. W praktyce prowadzi to do bardziej zróżnicowanego kontaktu z rynkiem wydawniczym.

Wyzwania pełnią również funkcję narzędzia porządkującego postępy czytelnicze. Wbudowane mechanizmy rejestrowania przeczytanych książek umożliwiają dokumentowanie aktywności, analizę tempa czytania oraz porównywanie wyników w ujęciu rocznym. Użytkownicy otrzymują czytelny zapis własnej aktywności literackiej.

Wyzwania czytelnicze, a szkoła

Przede wszystkim, i chyba najważniejsze, umożliwiają odejście od jednolitej listy lektur na rzecz zadań opartych na kryteriach. Zamiast wskazywać jeden obowiązkowy tytuł, nauczyciel może określić warunki wyboru książki, takie jak gatunek, epoka literacka, motyw przewodni lub pochodzenie autora. Daje to uczniom większą autonomię decyzyjną przy jednoczesnym zachowaniu kontroli nad realizowanymi treściami programowymi.

Wyzwania czytelnicze sprzyjają regularności pracy. Rozpisanie zadań na miesiące lub semestry porządkuje proces czytania i ogranicza kumulowanie lektur przed sprawdzianami lub zakończeniem roku szkolnego. Uczniowie realizują krótsze, jasno określone cele, co ułatwia monitorowanie postępów i zmniejsza presję jednorazowych zaliczeń.

Istotnym elementem jest możliwość różnicowania poziomu trudności. Zadania mogą być modyfikowane w zależności od klasy, wieku lub indywidualnych możliwości uczniów, bez konieczności zmiany całej struktury projektu. Pozwala to objąć jednym schematem grupy o zróżnicowanych kompetencjach czytelniczych.

Wyzwania można również powiązać z ocenianiem kształtującym. Zamiast tradycyjnych testów, efekty czytania mogą być dokumentowane w formie krótkich notatek, kart lektury, prezentacji, wypowiedzi ustnych lub prac kreatywnych. Taki model sprzyja rozwijaniu umiejętności interpretacyjnych i krytycznego myślenia, a nie jedynie odtwarzania treści.

Dodatkowo wyzwania czytelnicze dobrze funkcjonują jako projekty długoterminowe, integrujące różne przedmioty. Motywy literackie mogą być łączone z historią, wiedzą o kulturze czy językami obcymi, co zwiększa spójność procesu nauczania i pozwala uczniom postrzegać czytanie jako element szerszego kontekstu edukacyjnego.

Zastosowanie wyzwań w szkole porządkuje pracę z tekstem, zwiększa udział ucznia w wyborze lektury i wprowadza rytm czytania możliwy do utrzymania przez cały rok szkolny.

Na koniec biblioteki - czy to się sprawdza?

Wyzwania pozwalają bibliotekom utrzymać regularny kontakt z czytelnikami przez cały rok. Harmonogram zadań miesięcznych tworzy naturalny rytm odwiedzin i wypożyczeń, a jednocześnie porządkuje działania promocyjne placówki. Biblioteka zyskuje gotowy schemat komunikacji oparty na kolejnych etapach projektu, zamiast jednorazowych akcji.

Istotnym aspektem jest zwiększenie rotacji zbiorów. Kryteria tematyczne i gatunkowe skłaniają uczestników do sięgania po tytuły mniej popularne, rzadziej wypożyczane lub spoza głównego nurtu zainteresowań. W efekcie wyzwania wpływają na bardziej równomierne wykorzystanie księgozbioru.

W praktyce bibliotecznej wyzwania czytelnicze sprawdzają się również jako narzędzie porządkujące pracę z różnymi grupami wiekowymi. Jedna formuła może być równolegle realizowana w kilku wariantach: dla dzieci, młodzieży i dorosłych, przy zachowaniu wspólnej struktury i odmiennych poziomów trudności. Ułatwia to planowanie działań bez konieczności tworzenia odrębnych projektów.

Tu też chcielibyśmy zaprosić biblioteki miejskie do współpracy - przyślijcie do nas, na adres kontakt@24wspolnota.pl wyzwania, które organizujecie w swoich placówkach. Wraz z Wami chcielibyśmy stworzyć mapę bibliotek, w których możemy zmierzyć się z wyzwaniem czytelniczym. Napiszcie również o swoich doświadczeniach z wprowadzeniem wyzwań czytelniczych w swoich placówkach.