Jak prawidłowo rozpoznać niewypłacalność?

Jak tłumaczą nam prawnicy z chorzowskiej kancelarii sitnik.pl - zgodnie z art. 11 ustawy Prawo upadłościowe, dłużnik (w tym również spółka z o.o.) staje się niewypłacalny, gdy nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Prawo wskazuje dwa domniemania tej niewypłacalności, z których każde może samodzielnie przesądzać o konieczności wszczęcia postępowania upadłościowego.

Pierwsze domniemanie dotyczy opóźnień w spłacie zobowiązań przekraczających trzy miesiące. W praktyce wystarczy, że spółka nie reguluje płatności przynajmniej wobec dwóch wierzycieli przez taki okres, aby można było uznać ją za niewypłacalną. Brak spełnienia tego kryterium nie wyklucza uznania spółki za niewypłacalną. Stan faktyczny może wskazywać, że spółka nie jest w stanie na bieżąco regulować zobowiązań nawet przy mniejszej liczbie wierzycieli lub krótszym okresie opóźnienia.
Drugie domniemanie ma charakter bilansowy. Dotyczy sytuacji, w której zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku spółki, i stan ten utrzymuje się przez okres dłuższy niż 24 miesiące. W tym kontekście nie wszystkie składniki majątkowe są brane pod uwagę. Wyłącza się m.in. składniki niewchodzące w skład masy upadłości. Również pewne zobowiązania nie są brane pod uwagę przy ocenie niewypłacalności, w tym zobowiązania przyszłe, warunkowe oraz te wobec wspólników z tytułu pożyczek.

Rozpoznanie momentu powstania niewypłacalności nie zawsze jest oczywiste. Wymaga analizy dokumentów finansowych oraz bieżących przepływów pieniężnych. Niedoszacowanie tego momentu lub zignorowanie symptomów kryzysu może narazić zarząd na odpowiedzialność cywilnoprawną i karną.

Obowiązki zarządu i terminy złożenia wniosku

Zarząd spółki z o.o., która znalazła się w stanie niewypłacalności, ma ustawowy obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Termin ten jest ściśle określony w ustawie i wynosi 30 dni od dnia powstania stanu niewypłacalności. W praktyce oznacza to konieczność szybkiej reakcji po stwierdzeniu, że spółka utraciła zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych lub że zobowiązania trwale przekraczają wartość jej majątku.

Przekroczenie wspomnianego terminu może prowadzić do daleko idących konsekwencji prawnych dla członków zarządu. Z tego względu zarząd powinien na bieżąco monitorować sytuację finansową spółki, zarówno w ujęciu płynnościowym, jak i bilansowym. W razie wątpliwości warto skonsultować się z doradcą restrukturyzacyjnym lub kancelarią specjalizującą się w prawie upadłościowym.

Wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać złożony przez zarząd, ale również przez wierzyciela spółki. W takim przypadku konieczne jest dołączenie dokumentów potwierdzających istnienie i wymagalność dochodzonej wierzytelności.

Konsekwencje niedopełnienia obowiązków przez zarząd

Niedochowanie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie może skutkować osobistą odpowiedzialnością członków zarządu za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja wobec niej okaże się bezskuteczna. Taką odpowiedzialność przewiduje art. 299 Kodeksu spółek handlowych.

Oprócz odpowiedzialności cywilnej członek zarządu może ponieść również odpowiedzialność karną, m.in. na podstawie art. 586 Kodeksu spółek handlowych. Przepis ten przewiduje sankcję za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości mimo zaistnienia takiego obowiązku. Dodatkowo sąd upadłościowy, działając na podstawie art. 373 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo upadłościowe, może orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia funkcji w organach spółek prawa handlowego na okres od 1 do 10 lat.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że nawet jeżeli sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, np. z powodu braku majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania samo jego złożenie w terminie może ochronić zarząd przed odpowiedzialnością. Dlatego duże znaczenie ma samo wystąpienie z wnioskiem, ale również termin, w jakim to nastąpiło.

Przebieg postępowania i znaczenie daty niewypłacalności

Po złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości właściwy sąd rozpoczyna postępowanie, którego celem jest ocena przesłanek do wydania postanowienia o upadłości dłużnika. W praktyce rozpoznanie wniosku następuje zazwyczaj w terminie dwóch miesięcy od jego złożenia, choć termin ten może ulec wydłużeniu. Nie wpływa to jednak na ocenę rzetelności działania zarządu.

W określonych sytuacjach sąd może jeszcze przed ogłoszeniem upadłości wydać postanowienie o zabezpieczeniu majątku dłużnika, np. poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego. Ma to na celu zapobieżenie wyzbywaniu się przez spółkę majątku i zapewnienie, że w razie ogłoszenia upadłości masa upadłościowa będzie istniała i pozwoli na choćby częściowe zaspokojenie wierzycieli.

Jeśli sąd stwierdzi, że spółka rzeczywiście jest niewypłacalna i posiada majątek wystarczający na pokrycie kosztów postępowania, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Wyznaczany jest wówczas sędzia-komisarz oraz syndyk, który zarządza majątkiem upadłej spółki i prowadzi czynności zmierzające do jego likwidacji oraz podziału środków pomiędzy wierzycieli.

W praktyce niezwykle ważnym elementem całego procesu jest precyzyjne określenie daty powstania niewypłacalności. Ma to bezpośrednie przełożenie nie tylko na ocenę odpowiedzialności członków zarządu, ale również na możliwość zakwestionowania wcześniejszych czynności prawnych spółki jako dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli. Z tego względu coraz częściej zarządy korzystają z pomocy wyspecjalizowanych kancelarii, które analizują stan finansowy i dokumentację księgową spółki w celu ustalenia właściwego momentu powstania niewypłacalności.

Upadłość spółki z o.o. powinna zostać ogłoszona niezwłocznie po stwierdzeniu niewypłacalności, zarówno w przypadku utraty płynności, jak i trwałego nadmiaru zobowiązań nad majątkiem. Zarząd ma 30 dni na złożenie wniosku i przekroczenie tego terminu naraża go na odpowiedzialność osobistą, karną oraz zakaz prowadzenia działalności. Nawet jeżeli sąd oddali wniosek z powodu braku majątku, jego złożenie w terminie chroni zarząd. Ważne jest więc szybkie działanie, właściwe określenie daty niewypłacalności i w razie potrzeby skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej.

Przy podejmowaniu decyzji o ogłoszeniu upadłości spółki z o.o., szczególnie istotne jest skorzystanie z doradztwa prawnego. Profesjonalna analiza sytuacji może zapobiec poważnym konsekwencjom dla zarządu.

Adwokat Chorzów - KANCELARIA ADWOKACKA ADWOKAT MATEUSZ SITNIK I WSPÓŁPRACOWNICY

Adres: Działkowa 8, 41-506 Chorzów

Telefon: +48 508 907 271

E-mail: info@sitnik.pl

Jak dojechać?

Diamentowa (1)

Lublin: Niecodzienny widok w mieście. Po ulicach biegał łoś